روستای تاریخی ابیانه نطنز

ابیانه روستایی است در حاشیه کویر که در فاصله ۳۵ کیلومتری بزرگراه کاشان اصفهان قرار دارد . روستایی کهن با چهره ای گلگون ، ساختمان های گلی چند طبقه اخرایی رنگ ، کوچه های تو در توی بی انتها ، لباس های محلی زنان و مردان ، بناهای تاریخی گوناگون ، درب های منبت شده و پنجره هایی با اشکال هندسی زیبا …
اینجا هر چه هست نمادی از زیبایی ست .
ابیانه موزه سرخ ایران ، دهکده ای است کوچک با جمعیت اندک و آوازه ای جهانی ، دلیلش هم مشخص است ، باورهای فکری وآگاهی مردم این دهکده از تاریخ خود و پایداری آنان بر حفظ آداب و رسوم ، سنن و یادگاری های نیکانشان موید این مطلب است
ابیانه روستایی زیبا است که در جدال سنت و تجدد یکپارچگی خود را در زیبایی معماری ، فرم لباس ، زبان ، آداب و رسوم حفظ کرده است . وقتی در این موزه زنده قدم می زنیم تاریخ و گذشت زمان را لمس می کنیم . با دقت در بافت پلکانی و ساختمان های چند طبقه که با در هم آمیختن خشت ، گل وچوب خود نمای می کنند و زیبایی های خود را از قرن های دور به رخ می کشند ، احساس شعف می کنیم .

مسجدجامع ابیانه

این مسجد در میان ده واقع گردیده و قدمت آن به دوره سلجوقیان می رسد مسجد دارای دو شبستان تابستانی و زمستانی بوده و تاریخ منبر چوبی مسجد سال ۴۷۶ هـ. ق می باشد که بر روی آن نقس گل و بوته کنده شده و با خط کوفی سوره یس بر روی ان حک شده است . سقف چوبی مسجد با تزئنات زیبا و طرحهای هندسی بر روی ستون های چوبی نیز به صورت چندپهلو تراش داده شده است . در وردی دو لنگه ای با نقوش بسیار زیبا ، منبت کاری شده با خط قرآنی مربوط به سال ۱۳۱۱ هـ . ق می باشد .

امامزاده یحیی و عیسی( ع)

این امامزاده مقبره دو تن از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) به نام های یحیی و عیسی می باشد . بنای این امامزاده دارای گنبد رک هشت وجهی کاشیکاری شده است و از لحاظ سبک معماری و نوع مصالح ، با سایر بناهای ابیانه متفاوت می باشد .
گنبد امامزاده در سال ۱۳۰۶ هـ . ق توسط حسن باباکاشی ساخته شده است . در شمال و غرب حیاط مستطیل شکل این بنا طاقنمایی احداث گردیده است . ایوان جنوبی این امامزاده دارای چشم اندار بسیار زیبایی رو به برزرود و ارتفاعات مقابل روستا می باشد .

چهارطاقی هرپاک( آتشکده )

در دل کوچه پس کوچه های ابیانه بنای مسقفی به دیدار رهگذران می آید ، شبیه به چهارطاقی های دوران ساسانی که هم اکنون رفت و آمد از داخل آن انجام می شود . در گذشته های نه چندان دور به زبان ابیانه ای به آن هرپک می گفتند ولی با سفری که ماکسیم سیروفرانسوی به این آبادی کرد و این بنا را از نزدیک مشاهده نمود ، بدون توجه به زمان ساخت این چهارطاقی که به دوران صفویه باز می گردد ، نام هرپاک را به غلط تغییر یافته نام هارپاک دانست و به بنا ، نام آتشکده هارپاک داد.

مسجد حاجتگاه

بنای مسجد در غرب روستا و در مجاورت گورستان قدیمی بر روی صفه ای از سنگ ، گل و آهک بنا شده است و دارای دو شبستان مردانه و زنانه می باشد . شبستان زنانه که تاریخ ساخت آن متأخر است ، حدود ۲ متر با شبستان اصلی اختلاف سطح دارد . این مسجد در دوران صفوی و در زمان حکومت شاه سلطان حسین ساخته شده است ( ۱۱۱۴ هـ . ق ) لکن تاریخ موجود بر روی درهای شبستان اولیه ۹۲۱ و ۹۵۳ هـ . ق است که نشان از قدمت بیشتر بنا دارد . در این شبستان محراب ساده گچی دیده می شود. داخل آن نیز گچ اندود شده است . نمای اصلی مسجد در جبهه شرقی را شش درگاه باطاق جناغی تشکیل می دهند .

خانقاه

ابیانه دو خانقاه داشته است که از بناهای دوره شاه عباس صفوی بوده اند یکی از آنها خانه خشت و گلی است که آثار قابل ذکری ندارد . خانقاه دیگر به نام خانه اشرفه در ابیانه وجود دارد و بر سر در ورودی آن نقاشی های بسیار ظریفی مشاهده می شود که از نظر هنری بسیار جالب و دیدنی است . سبک نقاشی ها که به شاگردان رضا عباسی منسوب می شود ، تأکید بر خانقاه بودن این محل دارد .

قلعه ها

ابیانه شامل سه محله به نام های پایین ده – یسمان – پل میباشد . این محلات قلعه های استحفاظی داشته اند که اینک به نیمه مخروبه باقیمانده اند. قلعه پایین ده ( هرده ) بر صخره ای ایستاده و فقط از طرف در ورودی راه آمد و شد داشته که در مواقع اضطراری پناهگاه مناسبی بوده است . محله پل ( پاله ) و محله یسمان مشترکاً یک قلعه داشتند که بر ستیغ کوه سنگی ساخته شده بود. بر دامنه جنوبی روستا قلعه پاله همونه دیده می شود . قلعه مخروبه دیگری به نام قلعه نزاتون نیز در سمت شرق و در باغات روستا قراردارد.

مسجد پرزله

در میان ده ، نزدیک چهارطاقی هرپاک مسجد پرزله قراردارد . بنای آن با ایوانی مشرف به کوچه مجاور شامل دو طبقه است . این مسجد فاقد حیاط می باشد . ورودی زنان و مردان از هم مجزا است و شبستان آن فاقد محراب است . این مسجد سه درقدیمی دارد. در بخش شرقی مسجد دری است که سال ساخت آن ۷۰۱ هـ . ق می باشد و در دیگری که به کوچه شرقی راه دارد در سال ۱۰۵۷ و دری که به کوچه غربی مسجد راه می یابد به سال ۱۰۴۴ هـ . ق ساخته شده است . بر این اساس تاریخ ساخت مسجد به قبل از دوره صفویه باز می گردد.